primus inter pares 1.0
(formeel)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een primus inter pares…
is een persoon
- [Rang of hiërarchische positie] heeft weliswaar dezelfde rechten en plichten als de anderen van de groep waarvan hij deel uitmaakt, maar is toch belangrijker en invloedrijker dan die anderen
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een primus inter pares…
is een zaak
- [Rang of hiërarchische positie] is op het oog gelijk aan andere, soortgelijke zaken, maar geldt in werkelijkheid als belangrijker
Algemene voorbeelden
Uit de foto blijkt dat Rutte er net als vorige keren voor heeft gekozen de vicepremiers tegenover hem te zetten, in het midden [...]. Hoe onbelangrijker een minister, hoe verder weg hij of zij van de primus inter pares zit. Dat lot treft de 'voor-ministers' Dekker en Bruins.
De ministerfuncties zijn gelijk verdeeld over Vlamingen en Walen. Toch is hun totale aantal steeds oneven, want de Eerste Minister, of "Premier" in wetstraatjargon, wordt geacht tweetalig te zijn. Hij heeft niet meer bevoegdheden dan de andere ministers, maar is een primus inter pares.
De 'oude' overheid uit de tijd van de wederopbouw, met het vermogen (en het gezag) om op terreinen als onderwijs, volkshuisvesting en gezondheidszorg omvangrijke programma's uit te voeren, zo'n overheid is in een veel minder hiërarchische samenleving ondenkbaar. Natuurlijk is de overheid nog steeds primus inter pares. De overheid maakt wetten en stelt regels. Maar zowel in de formulering als in de effectuering daarvan heeft ze rekening te houden met andere partijen in de Nederlandse samenleving.
Binnen scholen kregen met name de schoolleiders een andere positie. In het basisonderwijs zijn ze in veel gevallen niet langer een primus inter pares.
In 1609 werd besloten de centrale leiding in handen te leggen van een gouverneur-generaal, die zou worden bijgestaan door een Raad van Indië. De gouverneur-generaal werd dus geen alleenheerser maar primus inter pares.
Voordien, op vrijdag 1 maart, kunnen de federale ministers het dossier-Maribel al aansnijden op de ministerraad. Bij afwezigheid van premier Dehaene is PS'er Di Rupo dan primus inter pares.
Bijgevolg was de poging van Karel om de Duitse vorsten te dwingen een godsdienstpolitiek op te leggen een agressie waartegen zelfverdediging geoorloofd was. De Keizer is een primus inter pares, gebonden aan de andere vorsten door verdragen en afspraken, niet door een hegemonische band van heer tot onderdaan.
Zelfs medewerkers die al jaren voor PGS werken, weten weinig over De Logi. Voor hen is hij de uitermate intelligente, hard werkende primus inter pares. Maar volgens intimi is de topman van PGS ook een levensgenieter.
Er is [...] sprake van in de praktijk over vele jaren gegroeide taken, die wegens het belang dat de wetgever aan de uitvoering daarvan hechtte in regelgeving is gecodificeerd. De betekenis hiervan is dat formeel werd erkend dat de KB zich in de loop der jaren temidden van de wetenschappelijke bibliotheken had ontwikkeld tot 'primus inter pares', waaraan de titel van nationale bibliotheek kon worden verbonden.
Was de schoolleider vroeger een primus inter pares (een docent met administratieve neventaken), tegenwoordig opereert hij of zij vooral als manager met taken die overwegend in de sfeer van beleid en beheer liggen.
Nederlanders houden van collectieve besluitvorming. Hier geen president maar een kabinet met een primus inter pares, en in het bedrijfsleven nauwelijks markante captains of industry, maar anonieme raden van commissarissen en managementteams.
Sedert de benoeming op 7 maart 1992 van Jean-Luc Dehaene tot eerste minister is er iets grondig veranderd in de uitoefening van dat hoge staatsambt. Bij de stichting van het koninkrijk en tot diep in de negentiende eeuw bestond de functie niet. De ministerraad werd voorgezeten door de koning. Het "hoofd van het kabinet", zoals men toen zei, was de primus inter pares, de eerste onder zijns gelijken. Geleidelijk kreeg de regeringsleider meer profiel en aanzien, maar over een eigen machtspositie beschikte hij niet.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een intelligente primus inter pares
Zelfs medewerkers die al jaren voor PGS werken, weten weinig over De Logi. Voor hen is hij de uitermate intelligente, hard werkende primus inter pares. Maar volgens intimi is de topman van PGS ook een levensgenieter.
- een tijdelijke primus inter pares
De 41-jarige Johan Vande Lanotte is tot 19 augustus niet alleen minister van Binnenlandse Zaken en vice-premier voor de SP. Tijdens de vakantie van Jean-Luc Dehaene op Sardinië, en tot aan de aflossing door CVP'er Stefaan De Clerck, is hij dienstdoend eerste minister. De tijdelijke primus inter pares onderhield gisteren de media over de veiligheidscontracten.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een hardwerkende primus inter pares
- een stimulerende primus inter pares
Zelfs medewerkers die al jaren voor PGS werken, weten weinig over De Logi. Voor hen is hij de uitermate intelligente, hard werkende primus inter pares. Maar volgens intimi is de topman van PGS ook een levensgenieter.
Met een hartelijk woord van dank richt ik mij met name tot de rector, de hoogleraar Opschoor, die zich in de internationale gemeenschap van het ISS een stimulerende primus inter pares toont.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- de primus inter pares in iets
Had hij van zijn voorganger, Snotje, dan niet gehoord dat Louis Seynaeve de primus inter pares was in opstel?
Voorzetsel: van
- primus inter pares van een gemeenschap
- primus inter pares van een kliekje
De profeet is geen geschoolde zielzorger, maar primus inter pares van een kleine gemeenschap gelijkgestemden.
President Poetin is (nog lang) niet de solide, sterke leider die velen aanvankelijk in hem zagen. Hij is veeleer de primus inter pares van een duister Kremlin-kliekje dat bestaat uit twee partijen die zijn verwikkeld in een al even duister machtsspel.
- de primus inter pares van de Nederlandse futurologen
- de primus inter pares van de secretarissen-generaal
'De toekomst is verleden tijd', jubelde primus inter pares van de Nederlandse futurologen, prof. Fred Polak een twintig jaar of zo geleden.
De Vlaamse regering besliste ook het departement Koördinatie te splitsen. Eric Stroobants, de primus inter pares van de sekretarissen-generaal die ook het sekretariaat verzorgt van de Vlaamse regering, krijgt daardoor minder werk, en een zevende kollega.
in voorzetselgroep
- zich ontwikkelen tot primus inter pares
Door de vastlegging van taken van de KB in regelgeving (Koninklijk Besluit 1982) werd formeel erkend dat de KB zich heeft ontwikkeld tot 'primus inter pares'.
- de positie van primus inter pares
De vastlegging van taken in de wet vormt de bevestiging van een gegroeide praktijk, waarin de KB de positie heeft verworven van 'primus inter pares'.
met bezittelijk voornaamwoord
- hun primus inter pares
Nadat de symbolen van de willekeur, Salazar en Caetano, onder het tapijt van de geschiedenis waren verdwenen, werd Mario Soares driemaal premier en twee keer president. Zoals hij het eens uitdrukte, is hij "president van alle Portugezen". Niet alleen links, maar ook centrum en rechts beschouwen hem als hun primus inter pares.
voorafgegaan door als
- als primus inter pares
- de premier als primus inter pares
- iemand aanwijzen als primus inter pares
- iemand als primus inter pares beschouwen
- iemand als primus inter pares erkennen
- als primus inter pares opereren
De figuur Bolkestein als primus inter pares is moeilijk voor te stellen. Want met alle respect voor de in totaal 209 VVD-ers die gisteren in de provincies zijn gekozen, het daverende succes is toch geheel op het conto van Bolkestein te schrijven.
In de traditie van het Nederlandse staatsrecht is de premier als primus inter pares niet meer dan voorzitter van de ministerraad.
Hans van Mierlo had premier moeten worden. Dat was volgens Harry Mulisch veel beter geweest voor de uitstraling van het paarse kabinet. "De premier heeft bij ons als primus inter pares toch niks te vertellen, maar is wel belangrijk voor het 'beeld' van zijn kabinet."
Moz is aangewezen als primus inter pares en moet zowel de nieuwe directeur Van Herwaerd junior als de werkmannen te vriend zien te houden.
Nadat de symbolen van de willekeur, Salazar en Caetano, onder het tapijt van de geschiedenis waren verdwenen, werd Mario Soares driemaal premier en twee keer president. Zoals hij het eens uitdrukte, is hij "president van alle Portugezen". Niet alleen links, maar ook centrum en rechts beschouwen hem als hun primus inter pares.
Khin Nyunt, officieel vaak aangeduid als 'Secretaris Nummer Een' is de voormalige chef van de geheime dienst en wordt algemeen beschouwd als de primus inter pares.
Onder meer de Grieks-orthodoxe, de Russisch-orthodoxe, de Georgisch-orthodoxe en de Oekraïens-orthodoxe, allemaal zogenaamde autocefale Oosterse kerken. Autonome kerken die wel de patriarch van Konstantinopel (het huidige Istanboel) erkennen als 'primus inter pares', maar die toch allemaal eensgezind de voorbije zondag Pasen hebben gevierd.
Bij dit consument-producentdenken past een visie op de school als bedrijf, met een docent die gewoon werknemer is en een schoolleiding die meer als manager dan als primus inter pares opereert; een visie die rond het begin van de jaren negentig bijvoorbeeld werd uitgedragen in het rapport De bedrijvige school.